Europa is op weg naar een verbod voor de productie, gebruik, verkoop en import van ruim 10.000 chemische stoffen (aangeduid met de afkorting PFAS) die in duizenden producten zitten die we elke dag gebruiken. Daarom is het belangrijk om vervuiling van onze leefomgeving met PFAS een halt te roepen. Het Europese verbod is een initiatief van Nederland samen met Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden. PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) is een verzamelnaam voor ongeveer tienduizend chemische stoffen, die door de mens worden gemaakt.
De Nederlandse staatssecretaris Vivianne Heijnen noemt het een goede stap dat het voorstel er nu is: “Dit verbod is echt nodig. Ongemerkt komen we PFAS ondertussen overal in ons leven tegen. Het zit in de grond, in onze kleren, en zelfs in ons lichaam. Terwijl we weten dat het slecht voor ons kan zijn. Alleen door het in heel Europa in één klap te verbieden kunnen we die vervuiling een halt toeroepen. Dat is precies wat we nu gaan doen. De publicatie van dit voorstel is daarbij een belangrijke stap. Bedrijven die PFAS gebruiken weten wat ze kunnen verwachten en kunnen dus vast op zoek naar alternatieven. Ik zou zeggen, des te eerder, des te beter”.
PFAS zit overal in
PFAS-stoffen hebben handige eigenschappen. Sommige kunnen producten als regenjassen bijvoorbeeld water- en vuilafstotend maken of zorgen dat de koekenpan niet aankoekt. Maar ze zitten in veel meer spullen om ons heen, zoals zonnepanelen, make-up en onze telefoon. Het grote nadeel van PFAS is dat ze niet vanzelf oplossen of verdwijnen. De hoeveelheid PFAS om ons heen wordt daarmee steeds groter. Sommige stoffen uit de PFAS-groep zijn vermoedelijk kankerverwekkend, of zijn op andere manieren slecht voor de gezondheid. Door alle PFAS in één keer te verbieden, is er helderheid en gelijkheid voor bedrijven die ze gebruiken. Zij weten dat het geen zin heeft de ene PFAS-toepassing in te ruilen voor de andere. Daarmee loont het voor hen dus om alternatieven te zoeken die niet schadelijk zijn voor mens en milieu. Met het conceptverbod wordt gebruik van alle ruim tienduizend PFAS-stoffen verboden. Het verbod geldt om wetstechnische redenen nog niet voor specifieke productgroepen als medicijnen, biociden en gewasbeschermingsmiddelen.
Europees verbod
Nederland heeft er bewust voor gekozen om PFAS in Europees verband te verbieden. Omdat het in heel veel producten zit en ook via bijvoorbeeld de rivieren ons land binnenkomt, zet een Europees verbod veel meer zoden aan de dijk dan alleen een binnenlands verbod.
De afgelopen jaren is er, samen met Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden, hard gewerkt aan het verbod. In Nederland hebben experts van het RIVM eraan meegewerkt. De komende periode gaat het voorstel van het Europese Chemicaliën Agentschap in een zes maanden durende consultatie. Dat betekent dat iedereen zijn of haar mening kan geven. Daarna geven twee wetenschappelijke comités hun advies over het voorstel en dat wordt met het voorstel ingediend bij de Europese Commissie. De verwachting is dat de Europese Commissie in 2025 een definitief voorstel voor een verbod voorlegt voor besluitvorming door de lidstaten. In dat voorstel zijn dan ook overgangstermijnen opgenomen, zodat bedrijven voldoende tijd hebben om hun productieproces volledig PFAS-loos te maken.
