Op vrijdag 18 november roept Ierland de staten bijeen op de Conferentie van Dublin om de internationale overeenkomst tegen het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden aan te nemen. Het akkoord moet burgers beschermen tegen explosieve wapens in stedelijke gebieden en de impact en schade ervan aanpakken.
Conflicten worden steeds vaker in bevolkte gebieden uitgevochten. Als gevolg daarvan zijn 90% van de slachtoffers burgers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakten burgers 50% van de oorlogsslachtoffers uit, een eeuw geleden was dat slechts 15%. Deze escalatie van het aantal burgerslachtoffers is onaanvaardbaar.
Met de conferentie in Dublin wordt een diplomatiek proces van drie jaar afgesloten. Het is de allereerste internationale overeenkomst over het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden. Het biedt landen de kans om een einde te maken aan bombardementen in stedelijke gebieden en de humanitaire schade ervan aan te pakken.
48 staten hebben reeds bevestigd dat ze de politieke verklaring onderschrijven. Naar verwachting zullen tientallen landen de conferentie bijwonen om het akkoord aan te nemen. Velen; waaronder België, Oostenrijk, Australië, Bulgarije, Costa Rica, Frankrijk, Duitsland, Japan, Noorwegen, Zwitserland, Zuid-Korea, Senegal, Zweden, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Uruguay, hebben al hun voornemen bevestigd de overeenkomst aan te nemen.
“We hebben de voorbije drie jaar een lange weg afgelegd; van onwetendheid en ontkenning van de humanitaire gevolgen van explosieve wapens tot een volledige erkenning en bijgevolg een politieke verklaring over de specifieke schade die deze wapens aan burgers toebrengen”, stelt Alma Taslidžan Al-Osta, advocacyverantwoordelijke voor ontwapening en de bescherming van burgers bij Handicap International. “Maar dit internationaal akkoord is slechts het begin van een lang proces om tot effectieve verbeteringen te komen.”
Ook na de conferentie zal Handicap International – samen met haar partners – de gesprekken met andere landen voortzetten om hen te overtugien het akkoord alsnog te onderschrijven. Met de Explosive Weapons Monitor – mede door Handicap International in 2022 opgericht – zal de ngo dan ook nauwlettend blijven toezien op de maatregelen en het beleid van de ondertekenende landen om ervoor te zorgen dat ze de aangegane humanitaire verbintenissen nakomen en een betere bescherming van burgers tegen explosieve wapens garanderen. Het zal de schade die burgers ondervinden aan de kaak blijven stellen, de verantwoordelijken opsporen en strijden voor een beleid met nul burgerslachtoffers.
Een overwinning voor de samenleving
De Conferentie van Dublin is een historisch moment. 25 jaar geleden, met de goedkeuring van het Verdrag van Ottawa (1997), bereikten Handicap InternationaI en de Internationale Campagne tegen Landmijnen (ICBL) een verbod op landmijnen. 14 jaar geleden, met de goedkeuring van het Verdrag van Oslo (2008), slaagden de ngo en de Clustermunitie Coalitie (CMC) erin het gebruik van clustermunitie te verbieden. Vandaag – met het Internationaal Netwerk tegen Explosieve Wapens (INEW) – heeft Handicap International een nieuwe kans om geschiedenis te schrijven door belangrijke vooruitgang te verwezenlijken in de bescherming van burgers in gewapende conflicten. De strijd van Handicap International blijft constant: het beschermen van burgers in gewapende conflicten.
Als medeoprichter van het Internationaal Netwerk tegen Explosieve Wapens, voert Handicap International al 10 jaar campagne om burgers te beschermen tegen bombardementen. De overwinning vandaag is dan ook mogelijk gemaakt door de enorme publieke mobilisatie en de druk die is uitgeoefend op regeringen in landen als België, Canada, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De internationale petitie die Handicap International in 2017 lanceerde, verzamelde meer dan 500.000 handtekeningen.
Het diplomatieke proces kreeg veel steun, met een ongekende parlementaire mobilisatie in Europa waarbij de Europese regeringen werden aangespoord zich in te zetten voor een krachtige politieke verklaring. In maart 2021 deden 210 Franse en Duitse parlementsleden een gezamenlijke oproep aan hun regeringen om zich in te zetten voor het diplomatieke proces. Deze oproep resulteerde in een gezamenlijke verklaring die werd ondertekend door 274 parlementsleden uit 8 landen en het Europees Parlement. In mei 2021 stemde een grote meerderheid van het Belgische parlement voor een resolutie om burgers te beschermen tegen explosieve wapens. Het was het eerste parlement ter wereld dat voor een internationale politieke verklaring over dit onderwerp stemde.
Wijdverspreid gebruik van explosieve wapens
Gewapende conflicten worden steeds vaker uitgevochten in bevolkte gebieden, voornamelijk steden. Het gebruik van explosieve wapens heeft verwoestende gevolgen voor burgers. Volgens gegevens van Action on Armed Violence (AOAV) en de Verenigde Naties zijn tussen 2011 en 2022 meer dan 290.000 burgers gedood of gewond geraakt door explosieve wapens.
Wanneer dergelijke wapens worden gebruikt in bevolkte gebieden, zijn 90% van de slachtoffers burgers. Wapens zoals bommen van 500 kg, ontworpen voor het gebruik op open slagvelden en met een inslagradius van enkele honderden meters, worden vanuit vliegtuigen op drukke steden gedropt. Ze tonen geen genade voor burgers. Deze meest destructieve wapens moeten dan ook uit steden en dorpen worden geweerd. Ze veroorzaken systematische schade aan burgers: mensen worden gedood of geraken gewond; infrastructuur (zoals woningen, ziekenhuizen en scholen, elektriciteits- en watervoorzieningen, rioleringssystemen) wordt vernietigd, waardoor essentiële dienstverlening in het gedrang komt. Miljoenen gezinnen worden gedwongen hun huizen te ontvluchten en de achtergelaten niet-ontplofte munitie vormt nog tientallen jaren een bedreiging.
“Zo is er onder meer enorm veel leed veroorzaakt in Irak, Syrië, Jemen, Palestina en nu ook in Oekraïne, door hele wijken te bombarderen en essentiële, civiele infrastructuren zoals ziekenhuizen en scholen aan te vallen”, vertelt Alma Taslidžan Al-Osta van Handicap International. “Steden als Mosul (Irak), Raqqa (Syrië) en grote steden in Oekraïne zijn zwaar vervuild door explosieve resten; het normale leven zal pas na jaren of zelfs decennia van complexe ontmijningsoperaties worden hervat. Landen moeten een einde maken aan wat in recente oorlogen een systematisch scenario is geworden. De Conferentie van Dublin is een unieke gelegenheid om burgers te beschermen tegen het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden.”
