“We maken ons zorgen om het effect van de uitstoot van schepen op ons klimaat. Maar we moeten ons ook dringend zorgen gaan maken om het effect van klimaatverandering op de scheepvaart.” Dat zegt havenhoogleraar Mark van Koningsveld in zijn intreerede aan de Technische Universiteit van Delft. Hij roept op meer aandacht te hebben voor transport over water in het klimaatbeleid en nu al maatregelen te treffen om de internationale handel over water te beschermen.

Transport over water is van groot belang voor de globale economie. Zo’n 80% van alle lading wereldwijd, wordt over water vervoerd. Nederland is erg afhankelijk van het wereldwijde netwerk van vaarroutes over water voor de aanvoer en uitvoer van goederen en grondstoffen. Een enkel schip dat vastligt in het Suezkanaal, zo bleek enige tijd geleden, heeft al enorme verstoring van dit handelsnetwerk tot gevolg. Veel bedrijven hadden last van lege schappen in winkels en consumenten moesten lang op producten wachten. “Maar de klimaatcrisis heeft veel meer en veel structureler impact op waterwegen wereldwijd en dus ook op onze economie,” zo stelt Van Koningsveld. “Alleen is dit effect net zoals bij andere klimaatmaateffecten meer sluipend dan acuut.”

Aanhoudende droogte leidt tot hogere prijzen

“De effecten van de klimaatcrisis kunnen voor grote problemen zorgen in de handel over water. Als bijvoorbeeld vaarwegen ondieper worden door langdurige droogte, zoals in 2018 meer dan zes maanden het geval was, kan de transportcapaciteit van rivieren soms met tientallen procenten afnemen. Andere modaliteiten, zoals rails en wegen, hebben simpelweg niet de capaciteit om deze achterstanden op te vangen. In 2018 had dit grote economische schade tot gevolg en er zijn talloze andere vergelijkbare voorbeelden in het buitenland te noemen. Als droogtes vaker gaan voorkomen en heviger worden, zoals wordt voorspeld, dan gaat dit onherroepelijk leiden tot hogere transportkosten en uiteindelijk hogere prijzen voor producten en grondstoffen. Naast droogte kunnen ook hevige regenval en sterkere stormen tot problemen leiden. Het is mijn vaste overtuiging dat we de gevolgen van dit type klimaatverandering veel eerder gaan voelen dan dat we natte voeten krijgen door zeespiegelstijging.”

Waterwegen vragen nu om aandacht, wereldwijd

Daarom roept Van Koningsveld op tot meer aandacht voor de scheepvaart in het klimaatbeleid. “Er is nu veel aandacht voor klimaatmitigatie en emissiereductie. Het is ook hard nodig dat we de emissies van scheepvaart drastisch terugbrengen en toewerken naar schone brandstoffen. Maar we mogen het belang van klimaatadaptatie hierbij niet uit het oog verliezen. We moeten nu beginnen onze waterwegen, de vloot, en onze logistieke processen voor te bereiden op een toekomst waarin vaker dan nu de capaciteit en de betrouwbaarheid van het watertransportsysteem onder druk komt te staan. Gezien het globale karakter van watertransport moeten we hierbij verder kijken dan Nederland alleen.”