Koemest als isolatiemateriaal in huizen? Het moet niet gekker worden, is de eerste veelgehoorde reactie. Maar toch wordt eraan gewerkt. Een startup (BioBuilder), een bouwbedrijf (Eric Kock) en een boer annex biosgasondernemer (Frank van Genugten) hebben hiervoor de handen ineengeslagen. Ze zijn gestart met het project BioBasedBouwen voor de verduurzaming van mest als biobased isolatiemateriaal voor de bouw en landbouw. De mest krijgt zo een circulaire bestemming en de koolstof wordt langdurig vastgelegd. Bouwers en boeren werken op deze manier samen aan oplossingen voor stikstof- en klimaatuitdagingen. Startup BioBuilder denkt volgend jaar een met mest geïsoleerde demonstratiewoning te kunnen bouwen.

BioBuilder is een startup die onlangs is opgericht door Henk van Kuijk en Rembert van Noort. Van Kuijk is specialist in machinebouw en ontwikkelaar van Tigerstone, de mechanische bestratingsmachinetechniek die volop in de wegenbouw wordt ingezet. Rembert van Noort is ondernemer in landbouwverduurzaming en specialist in mestverwaarding.
De missie van BioBuilder is biobased bouwen de standaard maken door het verbinden van bouw en landbouw. Dit willen de initiatiefnemers bereiken door de ontwikkeling en productie van biobased prefab elementen. Hun doel is tweeledig: biobased wonen betaalbaar maken én werken aan een verdienmodel voor boeren.

Uitdagingen

Zowel de bouw als de landbouw hebben hun uitdagingen: de vermindering van de uitstoot van stikstof en broeikasgassen staat bij beide sectoren centraal. Met hun oplossing denkt BioBuilder beide sectoren én de maatschappij vooruit te kunnen helpen.
De producenten van conventionele bouwmaterialen zoals beton, staal en minerale wol behoren tot de grootste uitstoters van CO2 en stikstof in Nederland. “Dit moet anders kunnen,” dachten Van Kuijk en Van Noort. Door de mest snel uit de stal naar de vergister te brengen, wordt het broeikasgas methaan verwerkt tot groen gas (biogas opgewaardeerd tot aardgaskwaliteit) en tevens de uitstoot van stikstof gereduceerd. Door de dikke fractie die overblijft te verwerken tot biobased isolatiemateriaal wordt de resterende koolstof en stikstof gefixeerd.

CO2 vastleggen in plaats van uitstoten

Het resultaat is woningen bouwen waarin CO2 wordt vastgelegd in plaats van uitgestoten tijdens de bouw en bij de productie van bouwmaterialen. Dit is belangrijk om de klimaatdoelstellingen te halen en te voorkomen dat Nederland in een CO2-lockdown terecht komt.

Bouwprojecten liggen nu vaak stil vanwege de te hoge stikstofuitstoot in landbouw, industrie en verkeer. Door de verwerking van mest tot biobased isolatiemateriaal stoot deze geen stikstof meer uit. Voor de landbouw is deze toepassing van mest een innovatie die bijdraagt aan stikstofreductie zonder dat daar boeren voor weg hoeven. Daarnaast biedt de teelt van plantaardige biobased grondstoffen nieuwe kansen voor de landbouw.

“Binnen ons project gaan we kijken of we deze stikstofreductie meteen kunnen salderen met de stikstofuitstoot op de bouwplaats, zodat we de vergunningsverlening kunnen versnellen en zo sneller kunnen bouwen”, zegt Van Noort.

Versnellen en verduurzamen van woningbouw

Van Kuijk vult aan: “BioBuilder richt zich met prefab elementen op het versnellen en verduurzamen van de woningbouw. We starten met het fabriceren van elementen met stro als isolatiemateriaal. De markt vraagt nu om biobased bouwmaterialen. Maar er zijn meer teelten die verder ontwikkeld kunnen worden voor biobased materialen. De landbouw wordt ook gestimuleerd tot meer productie van gewassen, geschikt voor het maken van bouwmaterialen. Wij voegen daar mest aan toe. We verwachten binnen één tot twee jaar met isolatiemateriaal op basis van mest te kunnen bouwen. De combinatie van prefab bouwen en mest als biobased isolatiemateriaal is nieuw in de markt. Ons streven is om biobased wonen betaalbaar te maken en het interessant te maken voor klimaatbewuste starters op de woningmarkt.”

Geurloze koemest in plaats van minerale wol

Koemest is vezelig van structuur en heeft daarom volgens de ontwikkelaars goede isolerende eigenschappen. Doordat de mest eerst wordt vergist en verhit, worden pathogenen (biologische ziekteverwekkers) ‘afgedood’ (onschadelijk gemaakt.) In het proces dat daarop volgt, wordt de mest behandeld en gedroogd. Hierdoor komt er geen geur meer vrij. Het isolatiemateriaal van mest wordt vervolgens in het prefab element aangebracht als vervanging van de gangbare minerale wol.
De toekomst van de bouwsector ligt volgens de projectdeelnemers in het zoveel mogelijk gebruiken van hernieuwbare materialen in de bouw. Bekende materialen zijn hout, stro en hennep. Minder bekende materialen zijn bermgras, lisdodde en olifantsgras, maar dus ook mest. Hierin wordt koolstof opgeslagen in tegenstelling tot conventionele bouwmaterialen, zoals staal, beton en minerale wol. In het gezamenlijke project zullen naast mest ook andere biobased materialen onderzocht worden op prestatie en praktische toepasbaarheid in de bouw.

Het productieproces om isolatiemateriaal te maken uit mest is al uitgewerkt. De bewijsvoering over hoeveel koolstof precies wordt vastgelegd en wat de isolerende werking is, wordt met verschillende mestsoorten en andere biobased materialen getest binnen dit project. Ook wordt het materiaal getest op brandveiligheid en geur.