Het Griekse eiland Tilos wil met lokaal geproduceerde zonne-energie voorzien in de energiebehoeften van de bewoners, en tegelijkertijd de kosten ervan drastisch verlagen.

Michalis Kipraios is eigenaar van een succesvol hotel op Tilos. De 35 kamers zijn zo goed als volboekt. Toch vreest hij dat zijn bedrijf ten onder zal gaan aan de torenhoge elektriciteitsrekeningen, nu de oorlog in Oekraïne de energieprijzen over de hele wereld opdrijft .

Tilos, een eiland zo’n 360 kilometer ten zuidoosten van Athene, was in 2019 nochtans een van de eerste eilanden in de Middellandse Zee die voldoende wind- en zonne-energie opwekten om aan een groot deel van de behoeften te voldoen. Dat het eiland elke zomer duizenden toeristen ontvangt, maakt die prestatie des te opmerkelijker.

Groene energie, hoge prijzen

Het eiland zette sterk in op de vergroening, onder meer via een privaat project voor hernieuwbare energie. Daardoor waren veel bewoners en bedrijven in de war toen ze zagen dat de prijs van hun energie maar bleef stijgen.

“Ik begrijp echt niet waarom we die hoge rekeningen moeten betalen als we windenergie hebben”, zegt Kipraios. “Daarom heb ik geen haar meer”, grapt de slanke man in een kanariegeel poloshirt. Andere eilandbewoners stellen zich dezelfde vraag.
Het antwoord is eenvoudig: alle Griekse elektriciteitsverbruikers betalen een uniform tarief voor netstroom, ongeacht hoeveel schone energie er in hun regio wordt geproduceerd. Dat dwingt de eilandregering om een ​​eigen nieuw zonneproject te lanceren.

Het zou de financiële last kunnen verlichten door de lokale overheid in staat te stellen regionale belastingen te verlagen en eilandbewoners minder te laten betalen voor hun stroom, stellen functionarissen.

De vaste bevolking van het eiland telt amper 500 mensen. Het eiland herbergt al een ultramoderne hybride centrale op gemeentegrond met een windturbine, een park zonnepanelen en een batterijopslagsysteem. De centrale wordt uitgebaat door Athene Eunice Energy Group.

Publiek-private samenwerking

Maar de lokale autoriteiten overwegen nu geld uit een krap budget te halen om openbare infrastructuur voor hernieuwbare energie te installeren, in een poging om de volledige financiële vruchten te plukken.

De bestaande elektriciteitscentrale werd gefinancierd met een subsidie ​​van de Europese Commissie. Achteraf nam Eunice Energy het eigendom echter over, en begon het drie en een half jaar geleden commercieel te exploiteren.

Kipraios straalt van trots als hij het over de centrale heeft. Hij is van plan zijn hotelingang te versieren met een sticker van Eunice waarop staat: “Draait op schone, groene energie”.

Maar hij is minder enthousiast over hoe hij nu voor zijn elektriciteit wordt afgerekend. De toepassing van algemene tarieven maakt de eilandbewoners van Tilos kwetsbaar voor recente prijsstijgingen. Het zijn namelijk de duurder geworden fossiele brandstoffen die het grootste deel van de Griekse elektriciteit produceren.

Volgens het International Renewable Energy Agency (IRENA) kwam in 2019 ongeveer 65 procent van de elektriciteit van het land uit niet-hernieuwbare bronnen zoals aardgas en olie.

De uniforme elektriciteitstarieven van Griekenland zijn vastgelegd in de wet. Het concept is gebaseerd op de wens om elektriciteit te behandelen als “een algemeen goed”, waartoe alle burgers gelijke toegang zouden moeten hebben, zegt Sebastian Mirasgedis, een onderzoeker bij de Nationale Sterrenwacht van Athene.
Maar sancties tegen Russische olie als reactie op de invasie van Oekraïne, en verminderde aardgasstromen naar Europa, hebben de energieprijzen in Griekenland en elders doen stijgen.

Hotelsector in nood

Kipraios heeft de prijs betaald. Uit zijn elektriciteitsrekeningen van november tot maart 2020-21 en 2021-22 blijkt zijn hotel in elke periode ongeveer dezelfde hoeveelheid stroom verbruikte, maar in 2022 vier keer zoveel betaalde.

Dimitris Cosvogiannis, eigenaar van een nabijgelegen luxehotel, heeft evenzeer last van de recente prijsstijgingen. De hotelindustrie voelt de pijn, deels omdat gasten de neiging hebben om de airconditioning royaal te laten werken. Dat drijft de factuur aanzienlijk op, zegt hij.

Voordat hij in mei zijn hotel met tien kamers en drie verdiepingen opende, stelde hij een gedetailleerd businessplan op dat de elektriciteitskosten schatte op 5 euro per gast per nacht. Maar dat cijfer is al snel opgelopen tot 8,5 euro, waarmee zijn krappe winstmarges onder druk komen.

“We doen al die dingen, maar wat heb ik eraan?” vraagt Cosvogiannis, verwijzend naar Tilos’ streven naar duurzame energie. “En we hebben een lelijke windmolen aan de noordkant van ons eiland.”

De kloof dichten

Voorlopig is de onvrede een beetje afgenomen nadat de Griekse minister van Energie zei dat de staatssubsidies voor energierekeningen in juli zouden worden verlengd om huishoudens en bedrijven te ondersteunen.

“De prijs van brandstof is nu te hoog, dus de prijs van stroom is te hoog”, zegt Spyros Aliferis, burgemeester van Tilos, een paar dagen voor de aankondiging. “We moeten snel een oplossing vinden.”

Ondertussen zijn de besprekingen versneld over de bouw van een gemeentelijk beheerde zonne-energiecentrale met een capaciteit van 100-200 kilowatt, naast de bestaande centrale van 160 kilowatt.
Het doel is om de gemeente enige controle te geven over haar stroomkosten. Dat zou mogelijk zijn door een mechanisme, genaamd “nettometing”. Met dit systeem kunnen klanten die hun eigen elektriciteit opwekken uit hernieuwbare energiebronnen zoals zon of wind, een overeenkomstig krediet op hun rekeningen verdienen.

Volgens de Griekse wet zou Tilos met nettometingen in staat zijn om zijn hernieuwbare energieproductie in realtime te verbruiken, maar terug te vallen op het net wanneer de productie van het eiland niet aan de vraag kan voldoen.
Door de gemeente opgewekte zonne-energie zou idealiter de helft van de behoeften van de inwoners en de meeste van die van de stad dekken, zegt Eustathios Kontos, secretaris-generaal van Tilos.

In het slechtste geval zou het de lokale belastingen verlagen omdat de zonnekrachtcentrale alle gemeentelijke infrastructuur zou bedienen, voegt hij eraan toe. In het beste geval zouden alle huizen en bedrijven zijn aangesloten op het nettometingsysteem. Dan zouden ze een deel van hun stroom via dit systeem krijgen en als gevolg daarvan minder betalen voor netstroom.

Macht aan het volk

Tilos streeft dus naar een constellatie waar publieke en private (hernieuwbare) energiecentrales dezelfde bevolking bedienen. Dat is nog geen wijdverbreid concept, maar het zal waarschijnlijk gemeengoed worden naarmate Griekenland zich haast om over te schakelen van fossiele brandstoffen naar een schonere energiemix, zegt Nikos Mantzaris, senior beleidsanalist bij The Green Tank, een ecologische denktank in Athene.

Volgens het EU-bureau voor de statistiek heeft Griekenland in 2020 bijna 22 procent van zijn energieverbruik uit hernieuwbare bronnen gehaald. Dat is meer dan vooropgesteld, en Athene streeft ernaar dat cijfer tegen 2030 op te voeren tot 35 procent.
In de noordelijke stad Kozani heeft de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis in april een privaat zonnepark – gebouwd op openbaar terrein – van 204 megawatt ingehuldigd, vergelijkbaar met dat in Tilos.

Kozani is ook van plan om zijn eigen zonnepark van 6 megawatt te creëren om de gemeentelijke energiebehoeften te dekken, van straatverlichting tot stadsgebouwen. Dat zegt Natasa Chatzigeorgiou, een woordvoerder van de gemeente.
Eens in bedrijf zou de centrale de gemeentelijke belastingen moeten verlagen, voegt ze eraan toe. Door de overheid gesteunde installaties die voordeel halen uit nettometing zijn “de toekomst”, volgens Mantzaris.

Energiegemeenschappen

In Griekenland zijn al meer dan duizend “energiegemeenschappen” – de juridische entiteiten achter gemeentelijke hernieuwbare energiecentrales – opgericht sinds een nationale wet het model in 2018 creëerde. Ze exploiteren ongeveer 675 projecten, volgens een rapport van The Green Tank uit 2021.

Een cruciaal obstakel in Griekenland is echter een algemeen gebrek aan reserve netcapaciteit om de extra hernieuwbare energie die door de centrales wordt gegenereerd te transporteren, zegt analist Mantzaris.

Tilos heeft dit probleem echter niet, merkt Kontos op.
De gemeente zei in juli dat ze had besloten om samen te werken met Eunice om de haalbaarheid van haar nieuwe zonneparkproject te onderzoeken.

Het plan is om de installatie ten minste gedeeltelijk te financieren met een geldprijs van 100.000 euro die Tilos vorig jaar won voor zijn bestaande centrale in een wedstrijd van de Europese Commissie.

Hoteleigenaar Cosvogiannis zegt dat hij zou kunnen leven met een beetje meer schone energie-infrastructuur op Tilos, zolang het niet al te opzichtig is. “En enkel als het wel degelijk besparingen voor ons oplevert.”

–

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij Thomson Reuters News Foundation