Het is mogelijk dat alle boeren een toekomst hebben in Nederland. Sterker nog: er zijn dan mogelijk zelfs méér boeren nodig. Maar dat vereist een totaal andere aanpak, waarbij het bestaande landbouwsysteem op de schop moet. Deze stellige verwachting is van een groep van ongeveer 2.500 biologische boeren (*), die een zogenaamd tienpuntenplan hebben ontwikkeld voor een omslag in het landbouw- en voedselsysteem. Hun voornaamste punt: duurzaam boeren kan alleen als er een eerlijke prijs wordt betaald voor hun producten. De ministers Henk Staghouwer van Landbouw en Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof staan zeer positief tegenover hun voorstel. Sterker nog, agrarische ondernemers die biologisch of natuurinclusief boeren of op een andere manier koploper zijn in het bereiken van stikstof-, waterkwaliteits- en klimaatdoelen krijgen van het kabinet een speciale plaats in zogenaamde ‘gebiedsplannen’ die de provincies gaan opstellen om deze milieudoelen te bereiken.

Het ‘groenboerenplan’ is bedoeld om uit de impasse van het stikstofdossier te komen. Gezamenlijk pleiten de ondertekenaars voor een integrale lange termijnvisie voor de landbouw, waarbij ook aan de andere urgente dossiers voor klimaat, bodem- en waterkwaliteit wordt gewerkt. Het ‘groenboerenplan’ wil perspectief bieden voor alle boeren die willen meebewegen naar een toekomstbestendige landbouw.

Perspectief voor de land- en tuinbouw

Eén van de oorzaken voor de ontstane maatschappelijke onrust onder een grote groep boeren is het gebrek aan een heldere toekomstvisie. Een visie die langjarig wordt ondersteund met de noodzakelijke wettelijke en financiële instrumenten. Een perspectief voor de land- en tuinbouw, waarbij voedselproductie hand in hand gaat met het leveren van maatschappelijke diensten als biodiversiteit, schone lucht, schoon water, een vruchtbare bodem en gezonde voeding.

Een plattelandscultuur die mensen verbindt

Terwijl het aantal boeren in Nederland de afgelopen 50 jaar is gedecimeerd, groeit tegelijkertijd een beweging van boeren en tuinders die werken aan een duurzame landbouw met meer nadruk op plantaardige voeding en afzet in de korte keten. Het zijn pioniers die soms al decennia werken aan een landbouw met een wezenlijke bijdrage aan het welzijn van de burger; ze doen dit vanuit een plattelandscultuur die mensen verbindt. Inmiddels is er ook een nieuwe generatie boeren die daar op haar eigen wijze invulling aan geeft.

Deze pioniers willen hun visie en ervaring met hun ‘tienpuntenplan’ graag delen met de ministers Staghouwer en Van der Wal om zo bij te dragen aan een overheidsbeleid dat perspectief biedt voor alle boeren die mee willen werken aan de landbouwtransitie. Het klimaat, de bodem- en waterkwaliteit, de biodiversiteit: het zijn allemaal onderwerpen die de landbouw in het hart raken, zeggen ze. ‘Er is een grote urgentie om het produceren van voldoende en gezond voedsel vanuit een vitale landbouwsector veilig te stellen voor de generaties na ons.’

Naar een herstellende, toekomstbestendige landbouw

Voor de noodzakelijke omslag zijn veranderingen nodig in het agrarisch onderwijs, het grondbeleid en in de wet- en regelgeving, stellen de initiatiefnemers van het ‘groenboerenplan.’ Daarnaast moet ervoor worden gezorgd, zeggen ze, dat duurzaamheid ook werkelijk loont. ‘Voor de gezondheid van mens en planeet moet veel vaker gekozen worden voor plantaardige productie en consumptie. Dit alles zorgt voor een transitie in de landbouw: van een landbouw gericht op maximalisatie van productie met hoge bijkomende maatschappelijk kosten, naar een herstellende, toekomstbestendige landbouw’, aldus de bedenkers van het plan.
De ondertekenaars laten ieder op hun eigen wijze zien dat duurzame landbouw mogelijk is. Een landbouw waar met voldoening en plezier gewerkt wordt en waar natuurdoelen en de productie van gezonde voeding elkaar versterken in plaats van uitsluiten.

De 10 punten (**)

1. Duurzaam boeren kan alleen als er een eerlijke prijs wordt betaald.
2. Richt je met beprijzen en wetgeving op bronmaatregelen.
3. Streef naar een grondgebonden landbouw en sluit de kringloop
4. Zorg voor maatwerk en duidelijkheid met oog voor de boeren die deel van de oplossing zijn.
5. Zorg voor ondersteuning voor iedere boer die zich verder wil ontwikkelen op het pad van verduurzaming.
6. Zorg voor voorlichting over duurzame voeding, leg reclame voor ongezonde voeding aan banden en geef als overheid het goede voorbeeld met inkoopbeleid.
7. Versterk de positie van de boer in de korte keten.
8. Grondbeleid moet ten dienste staan van duurzame landbouw.
9. Veranker de principes van natuur-inclusief boeren in het agrarisch onderwijs en betrek boeren bij het onderzoek naar de transitie.
10. Zorg voor rechtvaardige, passende en stimulerende wet- en regelgeving.

(*)
De ondertekenaars van het ‘groenboerenplan’ zijn:
Biohuis, Caring Farmers, Federatie van Agro-ecologische Boeren (BD-Vereniging, Bio-Tuinders Vereniging, Bio-Vegan Netwerk, CSA Netwerk Nederland, Vereniging Toekomstboeren), Herenboeren Nederland.
Zij worden ondersteund door:
Bionext, Land & Co, Louis Bolk Instituut, Stichting Aardpeer, Stichting BD-Grondbeheer, Stichting Demeter, Stichting Land van Ons, Stichting Lenteland, Stichting Warmonderhof, Transitiecoalitie Voedsel, Triodos Bank.

(**)
Een uitwerking van alle 10 punten kunt u lezen in het hiernavolgende artikel ‘10 Kernpunten voor een totale omslag in het landbouw- en voedselsysteem’.