“Kennis is belangrijker dan ooit. Met de opgaven waar we op dit moment voor staan, van klimaat en pandemie tot geopolitieke-economische uitdagingen, is elke investering in kennis een directe investering in onze eigen veiligheid en welvaart. Ons systeem van onderzoek en hoger onderwijs staat al jaren onder een te hoge druk. De rek is eruit voor met name jonge onderzoekers en docenten die onze studenten begeleiden. De miljarden die we nu investeren, zijn noodzakelijk om koers te houden als kennisland.”
Dit zijn de woorden van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Robbert Dijkgraaf (*) waarmee hij zijn verbeteringsplan aanbiedt om de kwaliteit van het hoger onderwijs en wetenschap in Nederland te verhogen. En de miljarden waarover hij het heeft: 5 miljard extra de komende tien jaar en 700 miljoen euro structureel per jaar erbij.
Als kennisland, stelt de bewindsman – zelf afkomstig uit het wetenschappelijk onderwijs – behoort Nederland op dit moment nog tot de wereldtop. Om ervoor te zorgen dat dit zo blijft, is een forse investering nodig: in meer ruimte voor jonge onderzoekers, voor het opleiden van talent, voor begeleiding van studenten, studentenwelzijn en in een betere aansluiting op de arbeidsmarkt.
Hoger onderwijs en onderzoek: een vruchtbare bodem
Volgens Dijkgraaf profiteert Nederland van de vruchtbare bodem die het hoger onderwijs en onderzoek biedt. “Deze bodem wordt gevormd door de inzet van vele docenten, onderzoekers en ondersteuners. Samen werken zij elke dag weer keihard om kwalitatief hoogstaand onderwijs te geven, het onderwijs te vernieuwen, studenten zo goed mogelijk te begeleiden en wetenschappelijke vooruitgang te boeken. Maar het werk binnen de hogescholen en universiteiten staat de laatste jaren steeds meer onder druk. Het stelsel kraakt: de werkdruk en prestatiedruk bij docenten en vooral bij jonge onderzoekers zijn te hoog. Dit raakt hen, maar ook de studenten die door hen begeleid worden. Het aanvragen van onderzoeks-beurzen is een moeilijk en intensief proces dat vaak zonder resultaat eindigt. Daarnaast blijven vaste contracten uit en er is te weinig tijd om zich te vernieuwen en voor te bereiden op onderwijs.”
Meten met de top van de wereld
De bewindsman is van mening dat de inrichting van het hoger onderwijs en wetenschap in Nederland bijzonder is, namelijk breed toegankelijk én van zeer hoge kwaliteit. “We hebben goede hogescholen en universiteiten en doen het goed in wetenschappelijk én in praktijkgericht onderzoek. Hierdoor kunnen wij ons ook internationaal meten met de top van de wereld. Dit willen we zo houden, juist met alle uitdagingen waar we voor staan op het gebied van klimaat, pandemie, economie en geopolitiek.”
Rust en ruimte bieden met een duurzaam en stabiel stelsel
Een onderzoek van internationaal accountant- en belastingadviseur PricewaterhouseCoopers (PwC) heeft aangetoond dat de financiële middelen voor praktijkgericht onderzoek aan hogescholen tekortschieten. Voor het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek is het budget zelfs niet toereikend om het huidige onderwijs en onderzoek te financieren. Hierdoor raakt de bodem onder het hoger onderwijs en de wetenschap steeds verder uitgeput. De minister: “Om rust en ruimte te kunnen bieden is daarom een duurzaam en stabiel stelsel nodig. Dit bereiken we door hier nu fors in te investeren.”
Vooral aandacht voor jonge onderzoekers en docenten
Robbert Dijkgraaf wil de noodzakelijke investeringen voor het hoger onderwijs en onderzoek breed inzetten. Daarbij moet een voedzame bodem voor zowel onderzoek en onderwijs gecreëerd worden, waarin met name aandacht is voor jonge onderzoekers en docenten, zegt hij. Met de investeringen van het kabinet krijgen studenten, docenten en onderzoekers volgens de bewindsman de ruimte om op hogescholen en universiteiten hun talent en creativiteit in te zetten voor de samenleving.
(*)
Robbert Dijkgraaf (1960) is natuurkundige die sinds 10 januari 2022 minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is in het kabinet-Rutte IV. Dijkgraaf is universiteitshoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam; zijn vakgebied is de theoretische natuurkunde. Hij was van 2012 tot 2022 directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton (VS).
Hij rondde de studie natuurkunde in 1986 af met het cum laude behalen van zijn doctoraalexamen. Reeds in 1989 promoveerde hij, wederom cum laude, bij de latere Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft op het proefschrift ‘A Geometrical Approach to Two Dimensional Conformal Field Theory.’
Van 1989-1992 deed Dijkgraaf onderzoek aan de Princeton-universiteit en het in Princeton gevestigde Institute for Advanced Study (IAS). Hierna keerde hij terug naar Nederland om aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) hoogleraar mathematische fysica te worden.
In 2003 ontving hij de Spinozapremie voor zijn wetenschappelijk werk. Hij was van 19 mei 2008 tot 5 juni 2012 president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen] en is tevens lid van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen..
Dijkgraaf kreeg op 24 maart 2012 de eerste Comeniusprijs uitgereikt. Sinds 1 juli 2012 is hij directeur van het Institute for Advanced Study te Princeton.[6]
Dijkgraaf was een veel geziene gast in het televisieprogramma De Wereld Draait Door. Hij gaf tussen 2012 en 2017 voor het programma DWDD University over zijn vakgebied zeven verschillende colleges, die live werden uitgezonden. Hij presenteerde in 2017 voor de VPRO zijn eigen Nederlandse documentaireserie The mind of the universe, 10 uitzendingen met interviews met in de wereld vooraanstaande wetenschappers. Voor zijn publieke optredens ontving hij in 2019 de Irispenning.
