Zes Nederlandse universiteiten ontvangen 142,7 miljoen euro om de komende jaren met topwetenschappers onderzoek te verrichten in het kader van het programma ‘Zwaartekracht.’ Minister Robbert Dijkgraaf (OCW) stelt deze financiering beschikbaar voor wetenschappelijke consortia die op hun gebied in de wereldtop kunnen meedoen met baanbrekend onderzoek. De bewindsman, zelf ‘gepokt en gemazeld’ in wetenschappelijk onderzoek, wil met de financiering langetermijnperspectief bieden aan onderzoeksgroepen. Hij vindt ‘rust en ruimte essentieel om mee te doen aan onderzoek van internationaal topniveau’. Het gaat o.m. om onderzoek naar de werking van hersenen en een project om stress in het dagelijks leven te reduceren.

Met het programma ‘Zwaartekracht’ stimuleert de overheid excellent onderzoek in Nederland. Het is bedoeld voor wetenschappelijke consortia die de potentie hebben om tot de wereldtop op hun gebied te gaan behoren. ‘Zwaartekracht’ is bestemd voor consortia van wetenschappers die binnen hun vakgebied vernieuwend en invloedrijk wetenschappelijk onderzoek verrichten. Doel is om onderzoeksprogramma’s te stimuleren tot doorbraken van internationaal niveau.

De volgende zeven onderzoeksprojecten zijn geselecteerd voor een subsidie uit het programma Zwaartekracht 2022:

• IMAGINE! Bekijken en besturen van cellen in onze weefsels (20,8 mln. euro, hoofdaanvrager: Universiteit Utrecht). Het doel van dit onderzoek is belangrijke kennis en gereedschappen te ontwikkelen voor regeneratieve geneeskunde (het vervangen of van buitenaf repareren van beschadigd weefsel), behandelingen van ziekten en het herbestemmen van bestaande geneesmiddelen.
• The Dutch Brain Interfaces Initiative (21,9 mln., hoofdaanvrager: Radboud Universiteit Nijmegen).  Om te begrijpen hoe de hersenen werken, moeten we begrijpen hoe elk onderdeel, van neuron tot hersengebied, in wisselwerking staat met de rest van de hersenen en met de buitenwereld. Het doel van dit onderzoek is het ontwikkelen van principes, apparaten en methodes om met deze interacties rekening te houden en zo meer te begrijpen over hersenaandoeningen, maar ook stemmingen, emoties en dwangneigingen.
• GUTS: Growing Up Together in Society (22 mln., hoofdaanvrager: Erasmus Universiteit Rotterdam). Het doel van dit project is om te ontdekken hoe jongeren succesvol kunnen opgroeien en bijdragen aan de huidige en toekomstige maatschappij. De onderzoekers bestuderen hoe jongeren zich ontwikkelen op het gebied van onderwijs, sociale netwerken, en sociale normen.
• De algoritmische samenleving (21,3 mln., hoofdaanvrager: Universiteit van Amsterdam). Dit project onderzoekt hoe we binnen de ontwikkeling van (semi-) geautomatiseerde processen (o.m. Artificial Intelligence) de zo belangrijke publieke waarden en mensenrechten kunnen waarborgen.
• Duurzame Kunstige Stoffen (15,6 mln., hoofdaanvrager: Technische Universiteit Eindhoven). In het Interactieve Polymere Materialen Onderzoekscentrum is het doel om een nieuwe generatie intelligente, dynamische kunststoffen te ontwikkelen die door wisselwerking met de omgeving beter presteren, en makkelijk afbreekbaar en herbruikbaar zijn.
• Stress-in-Action: Advancing the Science of Stress by Moving the Lab to Daily Life (19,6 mln, hoofdaanvrager: Vrije Universiteit Amsterdam). Met nieuwe kennis worden methoden ontwikkeld om stress in het dagelijks leven te volgen en te reduceren en hiermee het ontstaan van stress-gerelateerde ziekten te voorkomen.
• Materialen voor het kwantumtijdperk (21,5 mln., hoofdaanvrager: Universiteit Utrecht). Silicium transistoren vormen de basis van onze informatiemaatschappij. Er is een sterk toenemende vraag naar krachtiger vormen van berekening en informatieverwerking. Het doel van dit onderzoek is nieuwe materialen leveren met stabiele kwantum toestanden waardoor de bestaande manieren van informatieverwerking veel krachtiger en tegelijk energie-efficiënter worden.

Onderzoek van internationaal topniveau

Met het Zwaartekracht-programma kunnen onderzoekers gedurende tien jaar universitair toponderzoek doen en multidisciplinair samenwerken. Een van de pijlers van het programma is dat over disciplines en universiteiten heen wordt samengewerkt. De wetenschappers zetten gezamenlijk, in consortia, excellente wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s op.

Minister Robbert Dijkgraaf (OCW): “Met deze forse impuls bieden we langetermijnperspectief en adequate financiering aan samenwerkende excellente onderzoeksgroepen. Onderzoekers van deze wetenschappelijke consortia, die op hun gebied tot de wereldtop behoren, kunnen met Zwaartekracht werken aan baanbrekend onderzoek.”