Twee eeuwen nadat de eerste gemotoriseerde schepen de Atlantische Oceaan overstaken, ontwerpt een Zweeds bedrijf een futuristisch alternatief: een enorm vrachtschip dat opnieuw door de wind wordt aangedreven. Ook in Frankrijk wordt een prototype getest, in samenwerking met Renault.

De scheepvaart is goed voor 2,9 procent van de door de mens veroorzaakte uitstoot van boeikasgassen, volgens cijfers van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO). Een oplossing zou dan kunnen zijn om de klok terug te draaien naar de pre-industriële tijd en opnieuw de zeilen te hijsen.

Het Zweedse scheepsbedrijf Wallenius Marine AB zag daarin een opportuniteit. In een baai in de Oostzee test het momenteel een strak wit model van hun Oceanbird, een schip ontworpen voor het transport van voertuigen.

Volgens chief operating officer Per Tunell zijn de testresultaten van het zeven meter lange model zo bemoedigend dat hij “overtuigd” is dat de definitieve Oceanbird eind volgend jaar klaar zal zijn om gelanceerd te worden. Hij denkt dat het zeilschip in 2024 al te zien zal zijn op de grote Atlantische vaarroutes.

Vliegtuigvleugels

De Oceanbird wordt 200 meter lang en kan zevenduizend auto’s vervoeren. De zeilen reiken tot 105 meter boven het wateroppervlak.

Maar die zeilen lijken nauwelijks op de klassieke, strak gespannen stoffen zeilen die we allemaal kennen. Het zijn eerder vliegtuigvleugels die verticaal van het dek opstijgen.

Het schip krijgt motoren als back-up, maar streeft naar een besparing van 90 procent op de CO2-uitstoot in vergelijking met een conventioneel schip dat op vervuilende brandstof vaart.

Het kost Oceanbird ongeveer twaalf dagen om de Atlantische Oceaan over te steken, voor een door brandstof aangedreven schip zijn dat acht dagen.

Meer kosten

Het ontwerp “kan ook worden aangepast voor een cruiseschip, een bulkvrachtschip of een tanker”, zegt Tunell. “Een van de belangrijkste voorwaarden is dat het commercieel haalbaar is.”

Volgens zijn inschatting zal Oceanbird waarschijnlijk iets meer kosten dan een conventionele autotransporter, al wilde hij op dit moment nog niet verder ingaan op schattingen van kostprijzen.

Wel zouden andere bedrijfskosten lager liggen, zeker als rekening wordt gehouden met taksen voor uitstoot.

Renault

De Oceanbird is niet het eerste schip dat een CO2-arme scheepvaart mogelijk wil maken. Ook Frankrijk heeft met de Neoline een schip van 136 meter in de running, dat eveneens geschikt is voor het vervoer van auto’s of landbouwmachines. Net als de Oceanbird zou het 90 procent minder uitstoten. Voor het ontwerp van de Neoline wordt onder meer samengewerkt met autofabrikant Renault.

Tot nu toe hebben de meeste bedrijven zeilen hooguit gezien als een toevoeging om het brandstofverbruik te verminderen, niet als de belangrijkste bron om zich te verplaatsen. Nieuwe technologieën zoals vleugelzeilen en lichte materialen kunnen echter een verschuiving naar windkracht versnellen.

Ook meer betrouwbare weersvoorspellingen maken het op termijn beter mogelijk om een strakke routeplanning te maken en mogelijke stormen te vermijden.

Volgens Neoline-ceo Jean Zanuttini zijn onderhandelingen gaande over mogelijke contracten met rederijen. Het eerste schip zou in juli 2023 al kunnen uitvaren. Bij Neoline krijgen we wel schatting van de kostprijs: tussen 45 en 50 miljoen euro.

Uitdagingen

Andere rederijen die de uitstoot proberen te verminderen, hebben al gebruik gemaakt van zeilen, kites of rotoren, een soort van draaiende buizen die een schip naar voren helpen duwen. Het Finse Norsepower heeft dergelijke rotoren op vrachtschepen en cruiseschepen geïnstalleerd en zegt dat deze technologie het brandstofverbruik met 5 tot 20 procent vermindert.

Diane Gilpin van de Smart Green Shipping Alliance gelooft in de windaangedreven oplossingen, maar ziet ook uitdagingen.

“De grootste uitdaging is wellicht om marktacceptatie te krijgen. Iedereen houdt van de foto’s, iedereen houdt van het verhaal. Maar niemand stopt er geld in”, zegt ze.

Stiptheid

Toch heeft de Internationale Maritieme Organisatie gezegd dat ze de emissies van de scheepvaart tegen 2050 met de helft wil verminderen ten opzichte van het niveau van 2008, brengt ze in herinnering. “Dat betekent dat schepen die vandaag worden besteld, met een verwachte levensduur van dertig jaar, veel minder vervuilend zullen moeten zijn.”

Een praktisch nadeel voor schepen die op windenergie worden aangedreven is het feit dat havens werken met strikte deadlines. Een onverwachte extra dag op zee kan betekenen dat er een slot ontbreekt voor het lossen van de lading en er zo lange, dure vertragingen ontstaan.

Om dit te vermijden zijn zowel Oceanbird als Neoline van plan om ook motoren te integreren, aangedreven door fossiele brandstoffen of biobrandstoffen. Zo is het mogelijk om zich aan de planning te houden als de wind onderweg even niet mee wil. Volgens Tunell zullen die motoren en brandstoftanks wel veel kleiner zijn dan op een vergelijkbaar schip.