Door iemands hartslag 24 uur lang te volgen kun je met grote waarschijnlijkheid zien of die persoon een depressie heeft. Dat hebben onderzoekers aan de KU Leuven voor het eerst aangetoond. Dat biedt perspectieven voor een betere behandeling.

“Onze pilotstudie suggereert dat door slechts 24 uur lang iemands hartslag te meten, we met 90 procent nauwkeurigheid kunnen zeggen of die persoon op dat moment depressief is of niet”, zegt hoofdonderzoeker Carmen Schiweck van de Goethe-universiteit in Frankfurt.

Een hartslagmeting kan dus snel vertellen of iemand een depressie heeft of op weg is naar een depressie. De meting kan ook snel duidelijk maken of een behandeling al dan niet werkt.

Hogere hartslag

Schiweck voerde het onderzoek uit aan de KU Leuven, in de groep Mind-body Research van Stephan Claes. 

Zestien patiënten met een depressieve stoornis kregen gedurende vier dagen en drie nachten een draagbaar ECG-toestel op om de hartslag te meten. Dat gebeurde ook bij een controlegroep van zestien mensen zonder depressie. De patiënten met een depressie kregen een behandeling met het antidepressivum ketamine of een placebo. 

“We stelden vast dat mensen met een depressie zowel een hogere hartslag in rust als een lagere hartslagvariatie hadden, zoals we hadden verwacht. Gemiddeld zagen we dat de hartslag van depressieve patiënten ongeveer tien tot vijftien minuten slagen per minuut hoger lag dan bij mensen in de controlegroep.” 

Biomarker

Na de behandeling met ketamine bleek zowel snelheid als de variatie van de hartslag veranderd te zijn: hij lag dichter bij die van de mensen in de controlegroep.

Het meest opvallende voor de onderzoekers was dat de hartslag over een periode 24 uur al voldoende informatie opleverde om als een soort biomarker voor depressie te kunnen dienen. Normaal vertraagt de hartslag ‘s nachts. Maar bij een depressie blijkt die daling minder sterk te zijn. “Dit lijkt een manier te zijn om patiënten te identificeren die het risico lopen om een depressie te ontwikkelen of te hervallen”, zegt Schiweck.

Alle gegevens werden ingevoerd in een programma met kunstmatige intelligentie. Dat slaagde erin om bijna alle patiënten en leden van de controlegroep correct te aan te duiden als depressief of gezond.

Ketamine

Dat hartslag en depressie met elkaar in verband staan, weet men al lang. Alleen was het precieze verband moeilijk te achterhalen. Bij de meeste behandelingen duurt het bijvoorbeeld maanden voordat ze effect hebben. 

“In het verleden hebben onderzoekers aangetoond dat depressieve patiënten consequent een hogere hartslag hebben met lagere hartslagvariaties, maar door de tijd die nodig is om een depressie te behandelen, was het moeilijk om dat op te volgen en een eventuele verbetering in verband te brengen met de hartslag.”

Sinds kort is echter ketamine op de markt, een antidepressivum dat opvolging wel mogelijk maakt. Het is “een nieuw antidepressivum dat depressie min of meer onmiddellijk kan opheffen”, zegt Schiweck. “Hierdoor konden we zien dat de gemiddelde hartslag in rust vrij plotseling kan veranderen als gevolg van een verandering in stemming.”

Schiweck benadrukt dat het om een kleine pilotstudie gaat. Nu is een groter onderzoek nodig, dat ook de hartslag van mensen die geen antidepressiva nemen in kaart brengt.