Het labo van Xavier Saelens (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie) heeft een antilichaam geïsoleerd dat kan binden aan het SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt. Het werk werd verricht in samenwerking met Amerikaanse teams. De onderzoekers hebben vastgesteld dat het antilichaam bindt aan een deel van het ‘spike-eiwit’ dat het virus gebruikt om menselijke cellen binnen te dringen. Belangrijk is ook dat het antilichaam een laboratoriumvariant van het virus onschadelijk kan maken, een grote stap voorwaarts in de ontwikkeling van een potentieel antiviraal middel tegen COVID-19. Hun werk verschijnt in het vakblad Cell.
Een antilichaam tegen COVID-19
Sinds het begin van de COVID-19 uitbraak is de zoektocht naar het vinden van antilichamen onverminderd doorgegaan. Het team van prof. Xavier Saelens heeft, in samenwerking met het labo van Jason McLellan (Universiteit van Texas in Austin, VS) een klein antilichaam, geïsoleerd uit een lama, gekarakteriseerd dat bindt aan een belangrijk deel van het SARS-CoV-2 virus.
Hun bevindingen laten precies zien waar het antilichaam zich bindt aan de spike-eiwitten van het virus. Deze eiwitten zijn van vitaal belang voor het virus omdat ze het in staat stellen gastheercellen binnen te dringen. Door deze eiwitten in het vizier te nemen, kan het antilichaam het virus onschadelijk maken. Dit is een belangrijke stap in de zoektocht naar een antiviraal middel tegen COVID-19.
Op weg naar bescherming
Deze nieuwe resultaten leveren het eerste bewijs dat het antilichaam mogelijk kan voorkomen dat het nieuwe coronavirus menselijke cellen infecteert. Belangrijk is dat het antilichaam ook op grote schaal kan worden geproduceerd met productieprocessen die gebruikelijk zijn in de biofarmaceutische industrie.
Prof. Saelens benadrukt: “Dit is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen COVID-19 en mogelijk gemaakt door de gezamenlijke inspanningen van mijn team en dat van Nico Callewaert (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie).”
Dr. Bert Schepens, stafwetenschapper in het team van Xavier Saelens, beaamt: “Goed teamwerk is cruciaal. We kunnen rekenen op de expertise in het onderzoekscentrum, en op collega’s van over heel VIB. De langdurige samenwerking met de labo’s van Jason McLellan en Barney Graham is ook een essentieel element. Het moment waarop we in deze experimenten konden vaststellen dat het virus werd geneutraliseerd, voelde oprecht als een collectieve overwinning.”
In vergelijking met vaccins, biedt een antilichaam onmiddellijke bescherming – echter van kortere duur. Het voordeel van deze benadering ten opzichte van vaccins is dat patiënten hun eigen antilichamen niet hoeven aan te maken. De meest kwetsbar groepen, zoals ouderen, vertonen vaak maar een beperkte respons op vaccins, waardoor hun bescherming niet optimaal is. Zorgverleners en andere mensen die een verhoogd risico lopen, kunnen ook voordeel halen uit een onmiddellijke bescherming. Een antilichaam kan dus een belangrijk hulpmiddel zijn bij het bestrijden van de huidige pandemie.
De volgende stappen
De VIB-onderzoekers zijn nu een preklinische testfase aan het voorbereiden met het oog op een behandeling van het coronavirus. Hoewel deze eerste resultaten veelbelovend zijn, is verder onderzoek nodig om het volledige potentieel van dit op antilichamen gebaseerde geneesmiddel tegen COVID-19 te bevestigen. De technologietransfer- en Discovery Sciences teams van VIB bieden waardevolle ondersteuning bij de klinische ontwikkeling van dit kandidaat-geneesmiddel voor COVID19.
