Antwerpse en Gentse wetenschappers ontdekten een nieuw middel tegen de slaapziekte. “De ziekte lijkt op de terugweg, maar het blijft absoluut nuttig om een nieuw geneesmiddel achter de hand houden, want een opstoot is niet ondenkbaar”, zegt prof. Guy Caljon (UAntwerpen).
De slaapziekte is een dodelijke ziekte die vooral voorkomt in Afrika. Veroorzaker is de Trypanosoma brucei parasiet die in de tseetseevlieg leeft. Wanneer een besmette vlieg de mens steekt, kan de ziekte zich ontwikkelen. Bij de West-Afrikaanse slaapziekte kan de ziekte vaak enkele jaren sluimerend aanwezig zijn; de Oost-Afrikaanse variant verloopt veel agressiever en kan op enkele maanden tijd tot de dood leiden.
“Er bestaan wel enkele therapieën”, weet prof. Guy Caljon, verbonden aan het Departement Biomedische Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen. “Maar de gebruikte geneesmiddelen veroorzaken vaak ernstige bijwerkingen en kunnen bovendien niet oraal toegediend worden, wat het voor patiënten in ver afgelegen gebieden erg lastig maakt. Zij wonen vaak te ver van een gezondheidscentrum, waardoor een behandeling niet vanzelfsprekend is.”
Achter de hand houden
De voorbije jaren nam het aantal gevallen stelselmatig af tot ongeveer een duizendtal nieuwe patiënten per jaar. Caljon: “Het lijkt er op dat de ziekte uitgeroeid kan worden. Op wereldschaal is het probleem inderdaad relatief beperkt. Dat maakt ook dat de ontwikkeling van nieuwe therapieën voor slaapziekte niet op de prioriteitenlijst van de farmaceutische industrie staat. Het blijft evenwel belangrijk om een efficiënt geneesmiddel achter de hand te houden: de ziekte kan altijd weer opduiken of door resistentie ontsnappen aan behandeling met bestaande geneesmiddelen.”
Caljon en zijn Antwerpse collega prof. Louis Maes werkten aan een nieuwe behandeling in samenwerking met wetenschappers van de UGent en onderzoekers van enkele buitenlandse universiteiten. “We gingen doelgericht op zoek naar stoffen die de parasiet op een specifieke manier kunnen aanpakken”, legt Maes uit. “Essentieel hierbij was dat we een orale therapie vonden, een middel dat tot in de hersenen kan gaan en bovendien betaalbaar zou blijven.”
Veterinaire toepassing
De nieuwe therapie met nucleoside-analogen blijkt na een uitgebreide studie in proefdieren erg efficiënt te zijn. De resultaten van het onderzoek worden beschreven in het tijdschrift Nature Communications. “Dit nieuwe middel kan trouwens ook in de veterinaire geneeskunde een toepassing vinden”, besluit Caljon. “De slaapziekte treft immers ook de veeteelt in Afrika, een sector die op socio-economisch vlak van enorm groot belang is.”
