Stad Mechelen heeft de ambitie een participatielabo te zijn voor Vlaanderen. Er is de voorbije jaren sterk ingezet op participatie met diverse methodieken en projecten, tot grote tevredenheid van de Mechelaar. De stad gaat nu nog een stap verder en richt via een systeem van loting een burgerpanel op van 50 Mechelaars. Het burgerpanel komt samen om relevante thema’s en grote dossiers te bespreken en aanbevelingen te formuleren. Dat gebeurt onder begeleiding van en in nauwe samenwerking met de leden van de verschillende raadscommissies.
Participatie is geen hol begrip in Mechelen. Het belang van betrokkenheid van Mechelaars, verenigingen, handelaars of adviesraden bij het beleid is cruciaal om betere beslissingen te nemen en draagvlak te creëren. Participatie heeft veel positieve effecten op de stedelijke cultuur. Dat blijkt uit de resultaten van de Vlaamse stadsmonitor. Nergens is het vertrouwen in het stadsbestuur zo groot als in Mechelen. De bereidheid om mee te praten met het stadsbestuur is tussen 2008 en 2017 in Mechelen opvallend gestegen van 38% (laatste plaats op 13 centrumsteden) naar 48% (derde beste stad).
“Mechelen neemt haar pioniersrol op. We bouwen onze stad verder uit tot participatielabo. Met de installatie van een burgerpanel lanceren we een unieke proeftuin in Vlaanderen”, zegt schepen van Participatie Patrick Princen. Gemeenteraadsvoorzitter Fabienne Blavier vult aan: “Het burgerpanel bestaat uit 50 Mechelaars die alle inwoners vertegenwoordigen. Zij krijgen de kans om het beleid in Mechelen mee vorm te geven. Het panel zal zich buigen over Mechelse thema’s die zowel door het panel zelf als door de gemeenteraad op de agenda gezet kunnen worden.”
Proeftuin in drie fases
De proeftuin verloopt in drie fases: het bepalen van het thema, het loten van de 50 Mechelaars en ten slotte de eigenlijke discussie van het panel en terugkoppeling naar de gemeenteraad.
Fase 1 is bijna afgerond. Eind december wordt het thema en de concrete vraagstelling voor het burgerpanel bepaald. Voor de proeftuin werken we met een menukaart van 14 thema’s: vijf daarvan worden aangereikt via De Grond Der Dingen en negen thema’s worden aangereikt door de negen verschillende gemeenteraadscommissies. De keuze van het uiteindelijke thema gebeurt door het schepencollege in overleg met de voorzitters van de commissies.
Fase 2 is gepland voor begin januari. De loting gebeurt volgens een wetenschappelijke methode waarbij eerst een willekeurige steekproef wordt getrokken uit het bevolkingsregister van 5000 Mechelaars. Zij krijgen allemaal een brief met de vraag of ze zouden willen deelnemen aan het burgerpanel. De stad hoopt op zoveel mogelijk reacties. Uit die reacties wordt immers de uiteindelijke groep van 50 Mechelaars samengesteld, representatief voor de bevolking. Er wordt onder meer rekening gehouden met gender, leeftijd, opleiding, diversiteit en de spreiding tussen centrum, wijken en dorpen.
Schepen Patrick Princen: “Deze fase is heel spannend. Elke Mechelaar komt in aanmerking om begin januari een brief van de stad te krijgen. Bij 5000 Mechelaars zal dat uiteindelijk het geval zijn. Vergelijk het met de gouden wikkel van Willy Wonka uit het boek Sjakie en de Chocoladefabriek van Roald Dahl. We hopen op zo veel mogelijk aanmeldingen, zodat we uiteindelijk een evenwichtig panel van 50 Mechelaars kunnen samenstellen.”
Fase 3 is dan het effectieve moment van dialoog. Gedurende twee dagen eind april/begin mei 2020 zullen de 50 Mechelaars zich buigen over het gekozen thema. De discussie zal plaatsvinden in het Hof van Busleyden. De perfecte locatie: het stedelijk museum is immers een plek waar dialoog, ontmoeting en verwondering centraal staan. Het burgerpanel zal tijdens de eerste dag vooral ondergedompeld worden in het thema om dan op dag twee vooral te komen tot een mening en aanbevelingen met betrekking tot het thema. Het experiment eindigt met een bespreking in de betrokken raadscommissie en een terugkoppeling en besluit door het schepencollege en de gemeenteraad.
“De dialoog tussen het burgerpanel en de gemeenteraad is een belangrijk onderdeel van de proeftuin”, aldus gemeenteraadsvoorzitter Fabienne Blavier. “Het burgerpanel heeft namelijk twee belangrijke doelen. Enerzijds thema’s die leven bij de Mechelaar op de politieke agenda zetten en anderzijds feedback geven op thema’s die door de gemeenteraad op de agenda zijn gezet.”
Wanneer een thema gekozen is, zal er een nauwe samenwerking zijn tussen het burgerpanel en de raadscommissie waar het thema toe behoort. Stel dat er rond groenbeheer wordt gedebatteerd dan zal de commissie van schepen Patrick Princen met voorzitter Jan Verbergt in actie komen.
Deliberatieve democratie
Stad Mechelen laat zich inspireren door de Burgerraad in Oost-België. Het is de eerste keer dat op stedelijk niveau een gelijkaardig experiment plaatsvindt met loting en deliberatieve democratie, gekoppeld aan de gemeenteraad. De proeftuin kan rekenen op de expertise van de G1000-coördinator, Yves Dejaeghere, die ook in de Oostkantons de begeleiding heeft gedaan.
Daarnaast is er procesbegeleiding vanuit Levuur. De stad kan dit participatiebureau inschakelen dankzij de projectoproep van het Departement Kanselarij en Bestuur van de Vlaamse Overheid. Vijf steden en gemeenten uit Vlaanderen krijgen dankzij deze oproep ondersteuning bij het meer participatief maken van de gemeenteraad.
Het Mechels experiment wordt op dit moment concreet uitgewerkt door een kerngroep van experten, een afvaardiging van het schepencollege en de commissieraadsvoorzitters uit meerderheid én oppositie. In de loop van 2020 wordt het allereerste burgerpanel grondig geëvalueerd en bijgestuurd.
Discussiëren of meepraten over het burgerpanel op sociale media kan met de hashtag #2800burgerpanel.
